W dniu 26 lutego Komisja Europejska przedstawiła dwa tak zwane pakiety środków "Omnibus", mające na celu przywrócenie konkurencyjności europejskim przedsiębiorstwom poprzez zmniejszenie kosztów ich obciążeń administracyjnych o "ponad 6 miliardów euro", dzięki rewizji dyrektyw w sprawie należytej staranności (zob. Due diligence), w sprawie obowiązków sprawozdawczych przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (zob. Sustainability reporting) oraz rozporządzenia w sprawie taksonomii, tj. sztandarowych tekstów Zielonego Ładu przyjętych w poprzedniej kadencji (zob. European Green Deal). Środki te są wynikiem silnej presji wywieranej na posłów do PE i rządy przez pracodawców. Już w 2023 r. większość posłów do PE przegłosowała projekt rezolucji w sprawie odrzucenia rozporządzenia delegowanego przedstawionego przez Komisję, które określa unijne standardy informacji o zrównoważonym rozwoju (standardy sprawozdawczości środowiskowej i społecznej - ESRS) mające zastosowanie do raportów dotyczących zrównoważonego rozwoju (patrz IR Notes 217). W tym samym czasie, w swoim programie prac na przedmiotową kadencję, nowa Komisja obiecała wprowadzić 25% redukcję obciążeń kosztowych związanych z obowiązkiem składania deklaracji przez obywateli i przedsiębiorstwa, "bez obniżania standardów społecznych, środowiskowych lub gospodarczych" (patrz IR Notes 217). W marcu 2024 r., po odrzuceniu przez Radę kompromisowego tekstu wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie należytej staranności, Rada i Parlament ostatecznie osiągnęły porozumienie umożliwiające jej przyjęcie, poświęcając niektóre z ambicji określonych we wniosku (zob. IR Notes 226). Jednak jego przeciwnicy nie przyznali się do porażki. Kontynuowali intensywny lobbing, powołując się na raport Mario Draghiego w sprawie przyszłości europejskiej konkurencyjności, i skłonili Komisję do przedstawienia nadzwyczajnej rewizji tych dwóch tekstów (patrz IR Notes 236). Pakiet "Omnibus" ma zatem na celu osłabienie ambicji prawodawstwa UE w obszarach sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, taksonomii i należytej staranności. Tak więc kilka lat przygotowań i demokratycznego procesu jest teraz odsuwane na bok, tak jakby te teksty były wynikiem zbiorowej ślepoty i w pewien sposób wyjaśniały, dlaczego UE pozostaje w tyle za USA pod względem konkurencyjności.
Co prawda, na kilku z 300 stron składających się na jego raport, Mario Draghi odniósł się do biurokracji stworzonej przez te akty prawne, w szczególności dzięki wielu niespójnościom i powieleniom. Jednak jego przesłaniem było wezwanie do prawdziwej strategii przemysłowej, unii rynków kapitałowych i znacznego wzrostu inwestycji, w tym inwestycji publicznych, możliwych dzięki pożyczkom europejskim. Komisja jest dumna ze swojej pracy nad rozwikłaniem istniejących przepisów i postrzega swoją propozycję "Omnibus" jako "duży krok naprzód w tworzeniu bardziej sprzyjającego otoczenia biznesowego, aby pomóc unijnym firmom w rozwoju, innowacjach i tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy". Inicjatywa ta wywołała jednak gniew związków zawodowych, a organizacje pozarządowe są jeszcze bardziej wściekłe, ponieważ zostały usunięte z definicji interesariuszy.
Organizacje pracodawców są jedynymi, które są zadowolone (patrz poniżej). Jest to jednak zwycięstwo ideologiczne i będą one miały trudności z przekonaniem wielu firm o korzyściach płynących z tej zmiany, zwłaszcza tych, które zobowiązały się do wykazania swoich kwalifikacji w zakresie zrównoważonego rozwoju w celu zapewnienia finansowania przez przekonanie inwestorów. Jeśli chodzi o przedstawicieli pracowników, ich prawa nie wydają się być na razie naruszone.
Niemniej jednak wielu z tych przedstawicieli nie jest już objętych zakresem tych dyrektyw, które miały zapewnić im dostęp do informacji, których obecnie im się odmawia. Jeśli chodzi o tych przedstawicieli pracowników, do których dyrektywy nadal mają zastosowanie, oczekuje się, że stracą dostęp do szeregu wskaźników (Komisja obiecuje uproszczenie i mniejszą liczbę monitorowanych elementów) i najprawdopodobniej będą mniej zaangażowani w różne etapy przygotowawcze związane z raportami zrównoważonego rozwoju i mapowaniem ryzyka (Komisja wspomina, że interesariusze będą zaangażowani w sytuacjach, w których są niezbędni).
Propozycje zostaną teraz przedłożone Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do kontroli i przyjęcia. Komisja twierdzi, że poprawki dotyczące CSRD i CS3D będą musiały być traktowane priorytetowo i że "wejdą w życie po osiągnięciu porozumienia przez współprawodawców w sprawie wniosku i po opublikowaniu w dzienniku urzędowym UE". Terminy przyjęcia będą krótkie, aby "zająć się głównymi kwestiami zidentyfikowanymi w informacjach zwrotnych od zainteresowanych stron". W rezultacie uproszczenie to nie nastąpi natychmiast, zwłaszcza że Parlament prawdopodobnie nie będzie zbytnio zainteresowany pomysłem ponownego cofnięcia przepisów, o których wprowadzenie ciężko walczył. Chyba że europosłowie EPL zagrają populistyczną kartą, łącząc przy tej okazji siły ze skrajnie prawicowymi partiami? Wreszcie, ponieważ dyrektywa CSRD została już szeroko przyjęta przez państwa członkowskie, rządy będą musiały rozpocząć proces legislacyjny w celu ograniczenia jej zakresu we własnym ustawodawstwie. Czy te zmiany naprawdę można nazwać uproszczeniem?

Strategia przemysłowa i restrukturyzacja : 26 lutego Komisja Europejska opublikowała komunikat w sprawie "Czystego Ładu Przemysłowego", który zawiera szereg środków mających na celu zwiększenie konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw, poprzez pomoc w dekarbonizacji gospodarki i obniżeniu kosztów energii, przy jednoczesnej ochronie Unii przed nieuczciwą konkurencją. Inicjatywa jest częściowo odpowiedzią na postulaty zgłaszane zarówno przez związki zawodowe (zob. komunikaty prasowe ETUC i IndustriAll Europe), jak i przez pracodawców (zob. komunikaty prasowe BusinessEurope i Ceemet). Komunikat odnosi się do przyszłego "Planu działań na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy", który ma zapewnić "wsparcie pracownikom w okresie przejściowym". W związku z tym "Komisja omówi z partnerami społecznymi ramy wsparcia procesów restrukturyzacji na poziomie UE i państw członkowskich. Ramy te będą koncentrować się na sprawiedliwej transformacji, przewidywaniu zmian, szybszej interwencji w przypadku zagrożenia restrukturyzacją oraz ulepszonych ramach informacji i konsultacji" (patrz komunikat prasowy i Restructuring). W tym przypadku organizacja pracodawców reprezentująca przemysł metalurgiczny, Ceemet, stwierdziła, że chociaż popiera "ramy sprawiedliwej transformacji wynegocjowane i uzgodnione przez partnerów społecznych, uważamy, że istniejące przepisy krajowe i unijne już odnoszą się do zwolnień grupowych i procesu restrukturyzacji, co sprawia, że dodatkowe środki UE w tej dziedzinie są zbędne" (patrz komunikat prasowy).

Uproszczenie raportów zrównoważonego rozwoju : Czy raporty zrównoważonego rozwoju stanowią nadmierne obciążenie dla firm, a zwłaszcza dla MŚP? Nieważne, Komisja planuje teraz przyciąć je swoją piłą łańcuchową, podnosząc próg wielkości zatrudnienia zainteresowanych przedsiębiorstw. W związku z tym, jak wskazano we wniosku dotyczącym dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju ("dyrektywa CSRD"), tylko przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 1000 (a nie 250) pracowników i posiadające obrót przekraczający 50 mln euro lub wartość bilansową przekraczającą 25 mln euro pozostają obecnie w zakresie stosowania dyrektywy. Oznacza to, że około 80% zainteresowanych firm zostało usuniętych. Firmy zatrudniające mniej niż 1000 pracowników zostaną zaproszone do przestrzegania "proporcjonalnych i uproszczonych standardów" do dobrowolnego stosowania. Największe firmy będą musiały sporządzić raport w oparciu o pierwszy zestaw standardów ESRS, jak pierwotnie planowano, ale standardy te również zostaną złagodzone (na tym etapie nie wiadomo jednak dokładnie, które standardy zostaną poświęcone). Pomysł polega na "znacznym zmniejszeniu liczby punktów danych ESRS poprzez usunięcie tych uznanych za najmniej ważne dla ogólnego celu raportowania zrównoważonego rozwoju", czytamy w dokumencie roboczym służb Komisji. Komisja planuje również przesunięcie o dwa lata (do 2028 r.) wymogów sprawozdawczych dla spółek, które obecnie są objęte zakresem dyrektywy i będą musiały przedłożyć sprawozdanie począwszy od 2026 lub 2027 r. (zob. wniosek dotyczący dyrektywy w odniesieniu do dat, od których państwa członkowskie mają stosować niektóre wymogi dotyczące sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju i należytej staranności). Wprowadzono również ograniczenia w zakresie gromadzenia informacji w ramach łańcucha dostaw.

Zmniejszenie wymogów należytej staranności : Dyrektywa 2024/1760 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (dyrektywa "CS3D"), która ledwo weszła w życie, jest obecnie rozczłonkowywana poprzez wprowadzenie zmian wymagających od zainteresowanych przedsiębiorstw oceny wyłącznie ich bezpośrednich partnerów biznesowych (dostawców pierwszego szczebla). Oznacza to, że zgodnie z wnioskiem dotyczącym dyrektywy, poza pierwszym poziomem, firmy musiałyby oceniać dostawcę tylko wtedy, gdy byłyby w posiadaniu wiarygodnych informacji sugerujących istnienie rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych skutków w łańcuchu dostaw. Jak wyjaśniono w dokumencie roboczym służb Komisji, "skupienie obowiązków w zakresie należytej staranności na bezpośrednich partnerach biznesowych znacznie zmniejsza zakres przedmiotowy i potencjalne obciążenie dla przedsiębiorstw objętych zakresem, a także efekt spływania na partnerów biznesowych, w szczególności MŚP i małe spółki o średniej kapitalizacji zarówno w UE, jak i poza nią". W ramach prac związanych z mapowaniem ryzyka, firmy będą musiały ograniczyć informacje, o które zwracają się do swoich bezpośrednich partnerów biznesowych (MŚP zatrudniających nie więcej niż 500 pracowników) do tych określonych w dobrowolnych standardach mających zastosowanie do przygotowywania raportów zrównoważonego rozwoju (standardy VSME), zgodnie ze zmienioną dyrektywą CSRD. W przypadku poważnego naruszenia, firmy nie byłyby już zobowiązane, w ostateczności, do zakończenia relacji biznesowych ze swoim dostawcą, ale do ich zawieszenia. Komisja chce również zrewidować pojęcie "interesariuszy", "upraszczając definicję i ograniczając ją do pracowników i ich przedstawicieli, a także do osób i społeczności, których prawa lub interesy są [...] lub mogą być [...] 'bezpośrednio' dotknięte przez produkty, usługi i działania firmy, jej spółek zależnych i partnerów biznesowych". Tekst ten wydaje się spychać organizacje pozarządowe na margines. Zmniejsza on wymaganą częstotliwość okresowego monitorowania i oceny partnerów biznesowych spółek z jednego roku do pięciu lat. Wreszcie, Komisja gra również na czas, uznając za konieczne przyznanie przedsiębiorstwom więcej czasu "na przygotowanie się do spełnienia nowych wymogów" poprzez odroczenie stosowania wymogów należytej staranności dla największych przedsiębiorstw o jeden rok (do 26 lipca 2028 r.), przy jednoczesnym przyspieszeniu (do lipca 2026 r.) terminu przyjęcia wytycznych (zob. wniosek dotyczący dyrektywy w odniesieniu do dat, od których państwa członkowskie mają stosować niektóre wymogi dotyczące sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju i należytej staranności).

Reakcje europejskich partnerów społecznych : Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC) uważa, że wniosek osłabi "mechanizmy mające na celu pociągnięcie firm do odpowiedzialności za wykorzystywanie pracowników w ich łańcuchach dostaw" (patrz komunikat prasowy). Isabelle Schömann, zastępca sekretarza generalnego EKZZ, jest bardzo krytyczna: "To nie jest uproszczenie. To deregulacja", mówi. "Te dwa akty prawne dotyczące praw człowieka są owocem lat konsultacji, analiz i negocjacji. Oprócz tego, że jest to nieefektywne, wycofywanie się z wyników tego procesu jest głęboko niedemokratyczne". Argumentuje, że wniosek "jest wynikiem sfałszowanego procesu, w którym Komisja Europejska zaprosiła do "konsultacji" pięć razy więcej lobbystów korporacyjnych niż przedstawicieli związków zawodowych lub organizacji pozarządowych". Wśród pracodawców panuje nastrój zadowolenia i pojawiają się apele o pójście jeszcze dalej. "Propozycje dotyczące nierównowagi w zakresie przedmiotowym i odpowiedzialności w ramach CS3D stanowią duży krok naprzód", mówi Markus J. Beyrer, dyrektor BusinessEurope, który jest zadowolony z takiego rozwoju sytuacji (patrz komunikat prasowy). Kontynuuje: "Co więcej, cieszy fakt, że nastąpi znaczne zmniejszenie ilości danych, które mają być gromadzone, certyfikowane i publikowane corocznie w ramach CSRD, ponieważ stanowią one wymierne wysiłki na rzecz uproszczenia, bez kwestionowania celów". Niemniej jednak "należy podjąć więcej wysiłków w celu zapewnienia zharmonizowanego podejścia do należytej staranności, aby uniknąć fragmentacji w przyszłości".

Przejrzystość algorytmów : 27 lutego Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok w sprawie wniesionej przez konsumentkę przeciwko operatorowi telefonicznemu, który odmówił jej zawarcia umowy o świadczenie usług telefonii komórkowej, uzasadniając to brakiem wystarczającej zdolności kredytowej. Jako że decyzja oparta była na algorytmie, Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że administrator "musi opisać procedurę i zasady faktycznie zastosowane w taki sposób, aby osoba, której dane dotyczą, mogła zrozumieć, które z jej danych osobowych zostały wykorzystane w zautomatyzowanym podejmowaniu decyzji, przy czym złożoność operacji, które mają zostać przeprowadzone w kontekście zautomatyzowanego podejmowania decyzji, nie może zwolnić administratora z obowiązku udzielenia wyjaśnień". Rozwiązanie to ma również zastosowanie do sporów z zakresu prawa pracy, jeżeli decyzja pracodawcy jest wynikiem zautomatyzowanej decyzji podjętej przez algorytm. Orzeczenie to pokazuje, że jeśli Komisja odmówi opracowania prawa nadzorującego zarządzanie algorytmiczne w firmach, Trybunał Sprawiedliwości zajmie się tą kwestią (patrz komunikat prasowy).

Lotnictwo cywilne : W dniu 7 listopada 2024 r. europejscy partnerzy społeczni w sektorze lotnictwa cywilnego przyjęli wspólne oświadczenie w sprawie równości kobiet i mężczyzn. Podkreślono w nim, że kobiety są niedostatecznie reprezentowane wśród pilotów (5,2%) oraz w ATM (zarządzanie ruchem lotniczym), obsłudze technicznej i obsłudze naziemnej. Sygnatariusze uważają, że kwestia równowagi płci powinna mieć "wysoki priorytet". W tym celu zobowiązują się do promowania tych karier wśród kobiet, a także do ponownego przemyślenia organizacji pracy, oferując im elastyczne godziny pracy, pracę w niepełnym wymiarze godzin i zaspokajanie potrzeb macierzyńskich. W tekście przytoczono przykład Turkish Airlines, firmy, która wydłużyła legalny urlop macierzyński z 16 do 20 tygodni i zaoferowała możliwość pracy w niepełnym wymiarze godzin do czasu, gdy dzieci osiągną wiek szkoły podstawowej (patrz komunikat prasowy ETF).

Demokracja w pracy : "Jeśli nie ma demokracji w pracy, to demokracja jest niepełna". Takie oświadczenie złożyła 20 lutego minister pracy i gospodarki społecznej Yolanda Diaz, inaugurując działalność komitetu ekspertów, którego zadaniem jest zaproponowanie sposobów wzmocnienia demokracji w miejscu pracy. Komitetowi przewodniczy belgijska socjolog Isabelle Ferreras, która jest dyrektorem ds. badań w FNRS, pracownikiem naukowym Harvardu i Oksfordu oraz profesorem socjologii na Katolickim Uniwersytecie w Louvain (patrz komunikat prasowy). Misją tego komitetu jest wprowadzenie w życie artykułu 129.2 Konstytucji, który opisuje różne formy uczestnictwa pracowników w przedsiębiorstwie, spółdzielnie i przyznanie pracownikom dostępu do własności środków produkcji. Sara Lafuentes, która jest badaczem w Europejskim Instytucie Związków Zawodowych (ETUI) i członkiem tej komisji, wyjaśnia: "Na tej podstawie ustawodawca uregulował proces informowania pracowników i konsultowania się z nimi, a także udział w gospodarce społecznej, ale nie uchwalono żadnych przepisów dotyczących jakiejkolwiek formy partycypacji finansowej lub reprezentacji pracowników w zarządach spółek". Po początkowej nieudanej próbie debaty na ten temat w Parlamencie (patrz artykuł w Social Europe) w 2024 r., Yolanda Diaz podjęła nową inicjatywę, w ramach której zleciła wielu ekspertom przygotowanie dwuczęściowego raportu, który ma zostać przedstawiony we wrześniu. Jedna z tych dwóch części ma na celu opracowanie diagnostyki opartej na literaturze naukowej, w celu zrozumienia, jaki wkład może wnieść udział pracowników w podejmowaniu decyzji w firmie w celu rozwiązania wielu różnych kryzysów, takich jak kryzys ekologiczny.  "Druga część", mówi Sara Lafuentes, "polega na przedstawieniu rozwiązań w formie ustawodawstwa, z celami do osiągnięcia i środkami umożliwiającymi ich późniejsze omówienie z partnerami społecznymi, w ramach trójstronnego dialogu społecznego, przed opracowaniem projektu ustawy". Inicjatywa ta jest w pełni zgodna ze sprawozdaniem parlamentarnym Gabriele Bischoff w sprawie demokracji w miejscu pracy, przyjętym w czerwcu 2021 r., oraz konkluzjami w sprawie demokracji w miejscu pracy i ekologicznych negocjacji zbiorowych zatwierdzonymi w listopadzie 2023 r. przez Radę UE z inicjatywy Yolandy Diaz. Przegląd literatury naukowej na temat korzyści płynących z demokracji w miejscu pracy, który zostanie przeprowadzony przez ekspertów z kilku krajów, może utorować drogę do szerszego myślenia i szerszej debaty publicznej na temat demokracji w miejscu pracy w Hiszpanii i służyć jako podstawa dla pracy związków zawodowych z innych państw członkowskich, które dążą do lepszego uczestnictwa w decyzjach przedsiębiorstw.

Układ zbiorowy pracy dla sektora elektroenergetycznego : 11 lutego partnerzy społeczni w sektorze energii elektrycznej zatwierdzili odnowienie branżowego układu zbiorowego pracy na lata 2025-2027. Umowa, która obejmuje 60 000 pracowników, przewiduje rewaloryzację płac minimalnych, "która odpowiednio rekompensuje skutki inflacji w ostatnich latach", według trzech związków zawodowych sygnatariuszy, oraz skrócenie czasu pracy. Trzy półdniowe "popołudniowe wolne" stają się teraz trzema pełnymi dniami odpoczynku. Zwiększono również uprawnienia pracowników do szkoleń osobistych, z 40 do 45 godzin w 2026 r., a następnie do 50 godzin w 2027 r. Kolejną nowością jest obowiązek informowania pracowników i konsultowania się z nimi na poziomie firmy na temat sztucznej inteligencji przed podjęciem jakichkolwiek decyzji. Temat ten został również dodany do tych, którymi zajmuje się obserwatorium sektorowe z równą reprezentacją kierownictwa i pracowników. Inne tematy obejmują kwestie związane z transformacją energetyczną, nowe scenariusze wynikające z dekarbonizacji i polityki walki ze zmianami klimatu. Sygnatariusze przedłużają również urlop przyznawany ofiarom przemocy i molestowania ze względu na płeć z 6 do 12 miesięcy. W tym czasie nadal będą otrzymywać wynagrodzenie. Postanowienia dotyczące ułatwienia dostępu do telepracy i pracy w niepełnym wymiarze godzin pozostają niezmienione.

Negocjacje w ramach grup opieki zdrowotnej : Pierwsze spotkanie negocjacyjne w celu utworzenia Europejskiej Rady Zakładowej w ramach grupy Norlandia (4000 pracowników) odbyło się w Oslo, w połowie lutego. Norlandia zatrudnia pracowników w Finlandii, Norwegii i Szwecji. Negocjacje mają również zostać sfinalizowane w ramach francuskiej grupy opieki zdrowotnej Colisée, która zarządza domami opieki dla osób starszych (patrz komunikat prasowy). Negocjacje te stanowią część planu realizowanego od 2020 r. przez Europejski Związek Usług Publicznych (EPSU), który chce ustanowić ERZ w dużych prywatnych grupach opieki zdrowotnej.

Absencja : Kierownictwo Clariane (60 000 pracowników) i rada zakładowa europejskiej spółki (rada zakładowa SE) opracowały przewodnik po dobrych praktykach menedżerskich, który ma na celu zwalczanie absencji. Przewodnik jest zorganizowany wokół pięciu tematów: organizacja pracy, zarządzanie nieobecnościami, uwzględnienie zespołów pracowniczych, atmosfera w pracy oraz zapobieganie - zdrowie i bezpieczeństwo. Jeśli chodzi o zarządzanie nieobecnościami, przewodnik zaleca na przykład dzwonienie w każdy piątek po południu do pracowników, którzy są zatrudnieni na umowach tymczasowych lub na czas określony i mają pracować w weekend, aby sprawdzić, czy przyjdą do pracy. Inną sugestią jest zidentyfikowanie szczytowych okresów nieobecności i powiązanie tych danych z wydarzeniami mającymi miejsce na miejscu. Zalecenia te opierają się między innymi na doświadczeniach menedżerów, którzy z powodzeniem ograniczyli absencję w prowadzonych przez siebie zakładach we Francji i Niemczech. Przewodnik został przetłumaczony na wszystkie języki i rozpowszechniony we wszystkich krajach. Został on opracowany przez specjalną grupę zadaniową, powołaną w następstwie wspólnej deklaracji w sprawie ograniczenia absencji, którą rada zakładowa SE przyjęła w 2022 r.