W dniu 30 kwietnia Komisja Europejska opublikowała dokument dotyczący pierwszego etapu konsultacji z europejskimi partnerami społecznymi w sprawie możliwych działań UE w dziedzinie telepracy i prawa pracowników do bycia offline (zob. Right to disconnect i Telework), zgodnie z wyraźnym wnioskiem Parlamentu Europejskiego zawartym w rezolucji przyjętej w marcu 2021 r. (zob. IR Notes 156). Partnerzy społeczni będą musieli wyrazić swoją opinię na temat ustaleń Komisji i siedmiu obszarów, które Komisja zidentyfikowała jako odpowiednie tematy dla prawodawstwa UE, zarówno wiążącego (dyrektywa), jak i niewiążącego (zalecenia, wytyczne). Komisja podkreśla, że 27 państw członkowskich już reguluje obszar telepracy, czy to na mocy prawa, czy poprzez zbiorowe układy pracy, a 11 państw wprowadziło już przepisy obejmujące prawo do rozłączenia. Komisja uważa, że nadszedł czas, aby zharmonizować te ramy i "zmniejszyć obecny rozdrobniony krajobraz przepisów na poziomie krajowym". Plany obejmują: 1/ Ustanowienie prawa do rozłączenia się, które zapewniłoby, że "pracownicy nie są zobowiązani do angażowania się w czynności związane z pracą poza ich harmonogramem pracy, z należytym uwzględnieniem pojęć "dyżur" i "gotowość" stosowanych przez TSUE". Pracodawcy musieliby podjąć "odpowiednie środki", aby zapewnić, że pracownicy mogą korzystać z takiego prawa i nie są karani, jeśli go dochodzą. 2/ Zapewnienie godnych warunków zatrudnienia i pracy dla telepracowników: oznacza to ustanowienie "minimalnych wymogów obejmujących różne aspekty pracy wykonywanej w miejscu innym niż siedziba pracodawcy przy użyciu głównie narzędzi ICT". W tekście proponuje się, aby UE "określiła pewne zasady dotyczące ustaleń i przejrzystości monitorowania wyników telepracowników" oraz zapewniła telepracownikom odpowiedni sprzęt i rekompensatę kosztów netto pracy z domu. 3/ Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa telepracowników w miejscu pracy: w tym przypadku celem jest zapewnienie, że konkretne zagrożenia dla zdrowia związane z telepracą, w tym zagrożenia psychospołeczne, ergonomiczne i fizyczne, są odpowiednio oceniane we współpracy z przedstawicielami pracowników oraz że odpowiednie środki mające na celu zapobieganie i przeciwdziałanie tym zagrożeniom są wprowadzane i przekazywane pracownikom. Cel ten można osiągnąć poprzez zmianę dyrektyw w sprawie miejsca pracy i urządzeń wyposażonych w monitory ekranowe. 4/ Uwzględnienie zbiorowych praw do informacji i konsultacji: mogłoby to zapewnić telepracownikom takie same zbiorowe prawa do informacji i konsultacji, jakie przysługiwałyby im w przypadku pracy w siedzibie pracodawcy i jakie przysługują porównywalnym pracownikom. 5/ Dostarczanie informacji pracownikom: pracodawcy musieliby dostarczać telepracownikom informacji na temat ustaleń dotyczących telepracy (procedury wnioskowania i wdrażania telepracy, pokrycie i/lub zwrot ewentualnych kosztów, zapewnienie sprzętu, czas trwania i organizacja pracy). 6/ Promowanie roli partnerów społecznych w celu zapewnienia, że dialog społeczny i negocjacje zbiorowe są skutecznie zaangażowane we wdrażanie wszelkich działań UE w tym obszarze. 7/ Zapewnienie egzekwowania przepisów, w szczególności poprzez dostęp do wymiaru sprawiedliwości i ochronę pracowników, którzy starają się egzekwować swoje prawa. Po tym, jak w listopadzie 2023 r. nie udało się wynegocjować porozumienia w tej sprawie (zob. IR Notes 219), jedyną drogą otwartą obecnie dla europejskich partnerów społecznych jest wykorzystanie ich roli lobbingowej w celu wywarcia wpływu na treść tekstu przygotowanego przez następną Komisję.

Zgoda na pierwsze raporty zrównoważonego rozwoju : 24 kwietnia Parlament zatwierdził nową dyrektywę w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, w oparciu o porozumienie osiągnięte w ostatniej chwili z Radą (zob. IR Notes 226 i komunikat prasowy). Po formalnym przyjęciu przez Radę, dyrektywa zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a państwa członkowskie będą miały dwa lata na jej transpozycję do prawa krajowego. Głosowanie odbyło się 11 lat po pożarze fabryki włókienniczej Rana Plaza w Bangladeszu. To dramatyczne wydarzenie zwróciło uwagę na brak nadzoru nad warunkami pracy w krajach trzecich (zob. Sustainability reporting). Nowe przepisy (z wyłączeniem obowiązków związanych z komunikacją) będą stopniowo stosowane do europejskich przedsiębiorstw (i do przedsiębiorstw spoza Europy osiągających te same progi obrotów w UE) w następujący sposób: 1/ od 2027 r. do spółek zatrudniających ponad 5000 pracowników i osiągających światowy obrót wyższy niż 1500 mln euro; 2/ od 2028 r. do spółek zatrudniających ponad 3000 pracowników i osiągających światowy obrót wyższy niż 900 mln euro; 3/ od 2029 r. do wszystkich pozostałych spółek objętych zakresem stosowania dyrektywy, tj. zatrudniających ponad 1000 pracowników i osiągających światowy obrót wyższy niż 450 mln euro. Firmy będą również musiały przyjąć plan transformacji, aby ich model biznesowy był zgodny z limitem globalnego ocieplenia wynoszącym 1,5 ° C ustalonym w porozumieniu paryskim. Dyrektywa będzie wymagać od firm włączenia należytej staranności do wszystkich istotnych polityk i systemów zarządzania ryzykiem oraz wprowadzenia polityki należytej staranności opartej na ryzyku. Polityka ta ma zostać wprowadzona po konsultacjach m.in. z pracownikami spółki, jej spółkami zależnymi, partnerami biznesowymi i ich przedstawicielami. Dyrektywa nie określa jednak odpowiedniego poziomu reprezentacji, pozostawiając ERZ swobodę działania. Konsultacje z zainteresowanymi stronami muszą odbywać się na następujących etapach: 1/ gdy zbierane są informacje o rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych skutkach; 2/ gdy sporządzany jest plan działań zapobiegawczych i plan działań naprawczych; 3/ gdy podejmowana jest decyzja o zawieszeniu lub zakończeniu relacji biznesowych; 4/ gdy przyjmowane są odpowiednie środki zaradcze lub gdy ustalane są wskaźniki jakościowe i ilościowe do celów monitorowania. Dyrektywa zezwala również związkom zawodowym i innym przedstawicielom pracowników reprezentującym osoby zatrudnione w danym łańcuchu działalności na składanie skarg w przypadkach, gdy firmy nie wywiązują się ze swoich zobowiązań.

> Zobacz także: Komunikaty prasowe IndustriAll Europe i BusinessEurope.

Zakaz produktów wytwarzanych przy użyciu pracy przymusowej : W dniu 23 kwietnia Parlament Europejski ostatecznie przyjął rozporządzenie umożliwiające UE wprowadzenie zakazu sprzedaży, importu i eksportu towarów wytworzonych z wykorzystaniem pracy przymusowej (patrz IR Notes 192).  Tekst musi teraz zostać formalnie zatwierdzony przez Radę, zanim zostanie opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Następnie państwa członkowskie będą miały trzy lata na jego transpozycję do prawa krajowego (zob. komunikat prasowy). Rozporządzenie ma na celu uniemożliwienie podmiotom gospodarczym wprowadzania na rynek UE produktów wytworzonych z wykorzystaniem pracy przymusowej, udostępniania takich produktów na tym rynku i eksportowania ich z niego. Właściwe organy w państwach członkowskich i Komisja Europejska będą stosować kilka kryteriów w celu oceny prawdopodobieństwa, że produkty zostały wytworzone przy użyciu pracy przymusowej. Będą one uwzględniać "wszelkie kwestie wynikające ze znaczących konsultacji z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, takimi jak organizacje społeczeństwa obywatelskiego i związki zawodowe". W ciągu 18 miesięcy Komisja opublikuje również wytyczne, które zostaną zaktualizowane w celu uwzględnienia informacji dostarczonych przez związki zawodowe.

> Zobacz także: raport MOP, opublikowany 19 marca, który podkreśla, że praca przymusowa w prywatnej gospodarce generuje 236 miliardów dolarów nielegalnych zysków każdego roku (wzrost o 37% od 2014 roku); komunikaty prasowe opublikowane przez BusinessEurope.

Pracownicy platformowi : W dniu 24 kwietnia Parlament Europejski ostatecznie przyjął tekst dyrektywy w sprawie poprawy warunków pracy w pracy platformowej, w oparciu o kompromis osiągnięty z Radą i przyjęty w marcu (patrz IR Notes 226 i komunikat prasowy). Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia obalalnego prawnego domniemania zatrudnienia na poziomie krajowym i wprowadza, po raz pierwszy w europejskim prawodawstwie socjalnym, regulację zarządzania algorytmicznego (patrz Briefing i At a glance, opublikowane przez Parlament Europejski).

Przemoc wobec kobiet : 24 kwietnia Parlament Europejski ostatecznie przyjął dyrektywę w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (zob. komunikat prasowy Parlamentu i zestawienie informacji). Dyrektywa ta, która zobowiązuje państwa członkowskie do przyjęcia w ciągu pięciu lat krajowych planów działania w celu zwalczania różnych form przemocy, obejmuje szereg środków mających wpływ na świat pracy, takich jak obowiązek zapewnienia szkoleń dla: 1/ urzędników, którzy mogą mieć kontakt z ofiarami; 2/ personelu medycznego w zakresie okaleczania narządów płciowych; 3/ osób pełniących funkcje nadzorcze w miejscu pracy. Ten ostatni punkt dotyczy zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, i ma na celu zapobieganie przypadkom molestowania seksualnego w miejscu pracy i odpowiednie reagowanie na nie. Obowiązek zapewnienia szkoleń dotyczy jednak wyłącznie państw członkowskich, których prawo krajowe wyraźnie klasyfikuje molestowanie seksualne w miejscu pracy jako przestępstwo. W tych krajach rządy będą również musiały zapewnić ofiarom i pracodawcom możliwość korzystania z usług doradczych dostarczających informacji na temat sposobów odpowiedniego reagowania na takie przypadki molestowania seksualnego, w tym na temat dostępnych środków zaradczych w celu usunięcia sprawcy z miejsca pracy (art. 28).

Walka ze skrajną prawicą : Liderzy francuskich (CFDT, CGT i Unsa), niemieckich (DGB) i włoskich (CGIL) konfederacji związków zawodowych oraz Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych (ETUC) wzięli udział w debacie w Paryżu, zatytułowanej "Ensemble contre l'extrême droite ! " ["Razem przeciwko skrajnej prawicy!"]. Konferencja była okazją do porównania sytuacji politycznej w trzech krajach, które są świadkami wzrostu sił skrajnej prawicy. Adrienne Woltersdorf (Friedrich-Ebert-Stiftung - FES) wskazała, że choć zagrożenie jest wszędzie takie samo, kraje te stoją przed różnymi wyzwaniami wewnętrznymi. Marylise Léon (CFDT) podkreśliła jednak, że kwestia ta wymaga pilnego rozwiązania, biorąc pod uwagę, że wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się w czerwcu. Pomimo bojowego stanowiska przyjętego przez CFDT i inne francuskie związki zawodowe, popularność skrajnie prawicowych ideałów wśród pracowników rośnie (zob. FES komunikat prasowy i replay).

Telekomunikacja : Partnerzy społeczni w sektorze telekomunikacyjnym, ETNO i UNI Europa ICTS, opublikowali raport badawczy zatytułowany "Przyspieszenie zrównoważonego rozwoju w telekomunikacji", opracowany przez Visionary Analytics w ramach projektu współfinansowanego przez UE. Badanie analizuje 11 nowych technologii, które mają mieć znaczący wpływ na tę branżę oraz ich wpływ na zrównoważony rozwój społeczny i środowiskowy. Autorzy wzywają do zaangażowania pracowników i partnerów społecznych na wczesnym etapie wdrażania technologii i analizują rolę dialogu społecznego w promowaniu zrównoważonego rozwoju i łagodzeniu negatywnych skutków wdrażania technologii (patrz komunikat prasowy).

Niepłodność i rozród wspomagany medycznie : Od 28 kwietnia pracownicy poddawani leczeniu niepłodności lub reprodukcji wspomaganej medycznie będą korzystać z lepszej ochrony przed zwolnieniem. Ustawa z 24 marca stanowi, że pracodawca "nie może jednostronnie rozwiązać stosunku pracy po otrzymaniu informacji o sytuacji za pomocą zaświadczenia lekarskiego, przed upływem dwóch miesięcy". Co więcej, nieobecności związane z procedurami medycznymi uznaje się za związane z "obowiązkami rodzinnymi" (zob. komunikat prasowy). Ponieważ prawo nie przyznaje żadnego konkretnego urlopu na takie nieobecności, pracownicy będą musieli albo skorzystać z płatnego urlopu, albo poprosić o urlop bezpłatny.

Program reform : 12 kwietnia minister pracy i gospodarki społecznej, Yolanda Díaz, przedstawiła główne zarysy tego programu przed Senatem. Jego sztandarowe środki obejmują: skrócenie długości tygodnia pracy do 37,5 godziny; wydłużenie urlopu ojcowskiego i macierzyńskiego do 20 tygodni; uregulowanie sztucznej inteligencji w celu ochrony pracowników; wzmocnienie ochrony osób LGBTQI+ w miejscu pracy, wraz z wprowadzeniem planów działania w firmach oraz środków zwalczania dyskryminacji i nękania. Jednocześnie minister podkreślił potrzebę wzmocnienia demokracji społecznej, w szczególności poprzez umożliwienie pracownikom i związkom zawodowym udziału w procesie decyzyjnym w przedsiębiorstwach (patrz komunikat prasowy).

Nowa ERZ : 22 lutego francuska grupa lotnicza Latecoere (6000 pracowników) podpisała umowę ustanawiającą Europejską Radę Zakładową, obejmującą 2230 pracowników w sześciu państwach członkowskich UE (Niemcy, Belgia, Bułgaria, Hiszpania, Czechy i Francja, która zatrudnia prawie 1300 pracowników). Tekst przyznaje ERZ bardzo ograniczone zasoby: 20 godzin rocznie dla pełnoprawnych członków na wykonywanie swojej pracy i dodatkowe 20 godzin dla sekretarza ERZ. Porozumienie jest również jednym z niewielu, które nie przewiduje "kursów szkoleniowych lub specjalnego budżetu szkoleniowego dla członków ERZ" lub wsparcia ze strony "ekspertów w ramach procedury informacyjnej/konsultacyjnej". ERZ spotyka się raz w roku za pośrednictwem wideokonferencji (z wyjątkiem pierwszego spotkania odbywającego się w trakcie kadencji) i jest konsultowana tylko w wyjątkowych okolicznościach dotyczących co najmniej 150 pracowników na spółkę, w przypadkach dotyczących co najmniej dwóch spółek w dwóch państwach członkowskich. Jego opinia musi zostać wydana po posiedzeniu, w rozsądnym terminie ustalonym na posiedzeniu. Jeśli opinia ta nie zostanie przedstawiona w ciągu maksymalnie 7 dni, zostanie uznana za negatywną.

• Sprzedaż: 26 kwietnia grupa CNP assurances ogłosiła, że rozpoczęła wyłączne negocjacje z Hellenic Bank Public Company Ltd, w celu sprzedaży swoich operacji ubezpieczeniowych na Cyprze i w Grecji, które stanowią mniej niż 1% obrotów grupy. Europejska Rada Zakładowa będzie informowana i konsultowana w sprawie tej sprzedaży.

Przemoc i nękanie: : 11 kwietnia hiszpańska firma Orenes Group (3500 pracowników) podpisała Międzysektorowe wytyczne UE w sprawie przemocy i nękania w miejscu pracy, które zostały przyjęte w listopadzie 2023 r. przez UNI Europa, dwie europejskie organizacje pracodawców (AMIC i ETNO) oraz grupę Partouche. Orenes jest jedną z głównych firm zajmujących się rozrywką, grami i restauracjami w Hiszpanii, wielu innych krajach europejskich i Ameryce Łacińskiej (patrz komunikat prasowy).

Zdrowie zawodowe a zmiany klimatu : MOP opublikowała raport na temat wpływu zmian klimatu na bezpieczeństwo i higienę pracy, w którym przeanalizowano zagrożenia związane z nadmiernym upałem, promieniowaniem ultrafioletowym (UV), ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, zanieczyszczeniem powietrza w miejscu pracy, chorobami przenoszonymi przez wektory i agrochemikaliami. W raporcie zwrócono uwagę na krajowe praktyki i polityki mające na celu zmniejszenie narażenia na takie zagrożenia i podkreślono, że 70% pracowników na całym świecie może być już narażonych na zagrożenia dla zdrowia związane ze zmianami klimatu. Od 2000 r. odsetek pracowników narażonych na nadmierne ciepło wzrósł z 65,5% do 70,9% (zob. komunikat prasowy, streszczenie raportu i pełny raport).

• Zdrowie psychiczne w pracy: Belgijska prezydencja UE opublikowała podsumowanie dyskusji na konferencji wysokiego szczebla, która odbyła się w Brukseli w dniach 30 i 31 stycznia.